Osmanlı Çeşmeleri, döneminde padişahlar, devlet erkanı, saray mensupları ve şahıslar hayır maksadıyla çok sayıda çeşme yaptırmışlardır. İstanbul’ daki Osmanlı Çeşmeleri günümüze kadar gelmiş olup halen kullanılmaya devam edenler olsa da çoğunluğu maalesef harap olmuş ve susuz kalmıştır.
Osmanlı kültüründe susamış kişilere su vermek önemli hayırlardan sayılırdı. Çeşme ve sebil yaptırarak halka suyu ulaştırmak ibadet olarak düşünülürdü. Bu yüzden başta devlet olmak üzere özellikle saray kadınları adlarına çeşmeler yaptırmışlardır. Tarihten günümüze kadar gelen isale hatları, su kemerleri, bentler, havuzlar, maskemler, sarnıçlar, su terazileri Osmanlı’nın suya vermiş olduğu önemi göstermektedir.
Osmanlı Çeşmeleri SULTAN III. AHMED MEYDAN ÇEŞMESİ VE SEBİLİ
İstanbul’daki Osmanlı Çeşmeleri içinde mimari açıdan verilebilecek en güzel örnektir. Lale Devri Dönemi’nde yapılan çeşmede, barok tarz ilk kez kullanılmıştır. Cephelerinde ki süslü panoları, çiçeklerle, meyvelerle ve rozetlerle süslenmiş dönemin en değerli eserlerindendir.
İstanbul’ daki Osmanlı Çeşmeleri – Bereketzade Çeşmesi
Galata Meydanı’nda bulunan çeşme, taş işçiliğinin en güzel örneklerindendir. Fatih Sultan Mehmed’in müezzin başı tarafından yaptırılmıştır. Lale Devri mimarisinin tüm özelliklerini taşımaktadır. Cephelerinde vazoda ve saksıda çiçekler, kase içinde meyveler, lotus, palmet motifli silmeler, mukarnaslı bordürler, istiridye kabuğu nişler, dalgalı kemerler, kaş kemerleri ile oldukça dikkat çekicidir. 1958 yılında Galata Kulesi Meydanı’na taşınmıştır.
ABDÜLLAZİZ HAN ÇEŞMESİ
Bir diğeri İstanbul’ daki Osmanlı Çeşmeleri olan, Gümüşsuyu Asker Hastanesi’nin yanına Sultan Abdülaziz tarafından yaptırılmıştır. Cephesi mermer olan çeşmenin iki helezonik S kıvrımlar bulunmakta ve aralarında “Bir Türk Bin Hasma Bedeldir/ Ne Mutlu Türküm Diyene” yazılı kitabe bulunmaktadır. Yol çalışmaları sırasında yerinden alınıp Edirnekapı Şehitliği’ne yeniden kurulmuştur.
MURADİYE SEBİLİ VE ÇEŞMELERİ
Köşe çeşme ve sebillerindendir. Sirkeci Hocapaşa’da bulunan çeşme, günümüzde büfe olarak kullanılmaktadır. Yanlarında mukarnaslı sarkıt süslemeler, önünde ve iki yanında dekoratif kurna bulunmaktadır. Neogotik üslupta yüksek sivri kemerlere sahiptir.
SULTAN II. ABDÜLHAMİD HAN MEYDAN ÇEŞMESİ
Sultan II. Abdülhamid tarafından Tophane’de Nusretiye Camii önüne yaptırılmıştır. Eklektik özgün bir mimariye sahip çeşmenin mimarı İtalyan Raimondo d’Aronco’dur. 1957’deki yol genişletme çalışmaları sırasında sökülerek Beşiktaş Maçka Parkı’na taşınmıştır.
Ahmed Ağa – Ayrılık Çeşmesi
16.yüzyıl sonlarında Devlet Kapuağası Gazanfer Ağa tarafından yaptırılmıştır. Daha sonra 1741 yılında 1.Mahmud’un Kapuağası Ahmed Ağa tarafından tamir ettirilmiştir. Klasik tarzda inşa edilmiş çeşmede kesme taş kullanılmıştır. Tek yüzlü meydan çeşmesidir. Kadıköy Haydarpaşa’da, Ayrılık Çeşmesi Sokağı’nın başında bulunmaktadır.
İshak Ağa Çeşmesi
Sultan I. Mahmud zamanında İshak Ağa, tarafından yaptırılan devasa çeşme Beykoz Meydanı’nda bulunmaktadır. On tane lülesi bulunan çeşme, Onçeşmeler olarak da anılmaktadır. Günümüzde kullanılmakta olan çeşme 2006 yılında onarılmıştır.
Alman Çeşmesi
Alman İmparatoru II. Wilhelm, 1901 yılında Almanya’da yaptırdığı çeşmeyi Sultan Abdülhamit’e hediye olarak İstanbul’a göndermiştir. Sultanahmet Meydanı’nda bulunmaktadır. Mimarisi Osmanlı mimarisinden ve Avrupa mimarisinden farklıdır. Hediye edilmesinin amacı çeşmenin üzerinde ki kitabe de şükran hatırası olarak yazılıdır.
GÜZELCE MAHMUD PAŞA ÇEŞMESİ
Eminönü Meydanı’na 1605 yılında vezir I. Ahmed tarafından yaptırılmıştır. Güzelce denmesinin nedeni ise vezirin yakışıklı olması nedeniyle kendisine güzelce lakabı verilmiştir. Üç yüzlü meydan çeşmesidir. Çeşmenin üstünde Sultan Abdülmecit’in tuğrası bulunmaktadır.
Osmanlı Çeşmeleri – EMETULLAH GÜLNUŞ VALİDE SULTAN ÇEŞMESİ
18. yüzyıla ait olan çeşme Üsküdar İskele Meydanı’nda bulunmaktadır. 1729 yılında Sultan III. Ahmed’in emri ile Emetullah Gülnuş Valide Sultan’ın hayratı olarak Sadrazam Damat İbrahim Paşa tarafından yaptırılmıştır. Dört cepheli çeşmenin her bir çevresinde çeşme ve suluk bulunmaktadır. Çarpıcı örneklerden biri olan çeşmede çiçek motifleri, çiçek dalları, mukarnas süslemeler bulunmaktadır.
Osmanlı Çeşmeleri – Tophane Meydan Çeşmesi
1732 yılında Tophane Meydanına Sultan I. Mahmud tarafından yaptırılmıştır. Dört cepheli meydan çeşmesidir. Cephelerinin her biri çiçek motifleri ve süslemelerle bezelidir. Bordür üzerine kabartma tekniği kullanılmış olup bu bordür çeşmenin dört bir yanına dolanmaktadır. Yuvarlak kemerler içine kasede meyve motifleri işlenmiştir. Mukarnaslı sarkıtları bulunmaktadır. Sarkıtların altında da istiridye dilimleri olan yuvarlak kemerli nişler yerleştirilmiştir. Ayna taşları üzerinde dalgalı kaş motifi ve altında ortada gülbezek motifi ve yan taraflarında selvi ağacı motifleri bulunmaktadır. Osmanlı Dönemi’ nin en süslü çeşmelerinden biridir.
AZAPKAPI SALİHA SULTAN ÇEŞMESİ
Galata Meydanında bulunan çeşme Sultan 1. Mahmud’un annesi Saliha sultan tarafından 1732 yılında yaptırılmıştır. Bu çeşme bulunduğu meydana Çeşme Meydanı adını vermiştir. İhtişamlı ve gösterişli bir görünüme sahip çeşme geniş saçaklı ve kubbeli bir örtü ile kapatılmıştır.
İstanbul’ daki tarihi hamamlar için tıklayınız.